Merhaba arkadaşlar! Enerji dolu, idealleri olan pek çok öğrenciden farklı mecralar üzerinden e-posta aldım. Bir kısmınıza geri dönüş yaptım, cevap yazamadıklarım da çok olmuştur. Bu nedenle bu yazıyı yazıp sorularınıza toplu cevap verme ihtiyacı duydum. Soruları biraz daha genel hale getirip tek tek cevapladım. Farkedeceğiniz üzere aynı cevapları farklı sorular için verdiğim oldu. İlk etapta mentörlük yaptığım StarDust Squad öğrencileri için yazmayı düşünürken daha fazla kişinin faydalanabileceğini düşündüğüm için buradan paylaşmaya karar verdim. Umarım işinize yarar ve işine yarayacağını düşündüğünüz kişilerle paylaşırsınız.

LİSANS TAVSİYELERİ

• Üniversite seçerken hangi kriterlere önem vermeliyim? Akademik kadro (başarıları, yayınları, makaleleri vb.), yurt dışı imkanları (zaten İngilizce okumayı düşünüyorum) gibi kriterler üzerinden ne yorum yaparsınız?
  • Akademik kısmı düşünmek için belki erken olabilir, sonuçta o noktada okul başarısı değil, çalışmak istediğin hocanın yayınları, tanınırlığı vs önemli.
  • Şimdiden neyi çalışmak istediğini biliyorsan (genel de olsa) hoca spesifik bakabilirsin.
  • Yurt dışı imkanları için lisans yaparken yurt dışında tecrübe kazanmak açısından üniversitenin değişim programı anlaşmaları onemli. Farklı ülkelerle staj, Erasmus anlaşmaları var mi, bunlara bak.
• Bana bölüme başlamadan veya ilk yıllarımda ne önerirsiniz (Kod/yazılım öğrenmek, stajlar, okunacak kitap, makale vb.) yani kendime ne katarsam gelecekte akademik kariyerimde bunların faydasını görürüm? Ve alan olarak her ne kadar erken olsa da evrimsel biyoloji üzerine çalışmayı düşünüyorum ya da en azından o alana yakın görüyorum kendimi. Belki verebileceğiniz tavsiyeleri buna göre şekillendirebilirsiniz.
  • Kesinlikle kod/yazılım/biyoenformatiğe eğil. Python ve R öğren.
  • Stajların için önerim eğer evrimsel biyoloji diyorsan o alana odaklanman. Ben çeşitli lablarda çalıştım ama yıllardır akademide olmanın verdiği tecrübe bir alana odaklanmanın uzun vadede daha çok başarı getirdiği. Bu tabii kişisel görüşüm.
  • Kitap için ilk aklıma gelen E.O.Wilson’dan ‘Letters to a young scientist.’ Onun dışında geçen sene okuyup etkilendiğim kitap Angela Saini’den Inferior. Okuduğum kitapları Goodreads hesabıma ekliyorum.
  • Twitter’da aktif bir şekilde araştırmaları takip edebilir, ilgilendiğin konularda güncel bloglara bakabilirsin.
  • Makale de ilgi alanına bağlı. Evrimsel biyoloji derya deniz bir alan. İlgini çekiyorsa o alanda okumalar yapabilirsin. Benim alanım moleküler ekoloji diye geçiyor.
  • Araştırma projelerim hakkında fikir almak istersen web sitemdeki projelerime ve Bilim.org’da yazdığım yazılara bir göz atabilirsin.

DİL ÖĞRENME

• Dil konusunda da tavsiyelere açığım.
  • İngilizce’yi elinden geldiğince iyi öğren. Twitter güzel bir mecra, orada alandaki isimleri takip edersen hem dilini geliştirmek kolaylaşır, hem de çıkan yayınlar için ilk elden bilgi alırsın.
  • Dil için önerim bol bol yabancı kaynak/roman/makale okuman. Bir de tabii gittiğin okulda değişim programına katıl imkanın olursa. Ben Almanya’da TUM’de bir sene eğitim aldım, o sene baya önemliydi benim için Almanca öğrenmek açısından.
  • Onun dışında BEST programına da bir göz at, ilgini çekerse üniversitendeki BEST etkinliklerinin organizasyonunda görev al, bütün bunlar da dilini geliştirmeye katkı sağlayacaktır.

NOT ORTALAMASI

• Okul sürecinde özellikle beni etkileyen bir sorunum da not ortalaması, ilerleyen dönemlerde lisanstaki not ortalamam ne kadar önemli olacak?
  • Ortalama önemli olmakla beraber tek kriter değil. Kendini nasıl ifade ettiğin, başvuru belgelerin, mülakattaki halin vs. hepsi bir faktör.

STAJ TAVSİYELERİ

• Bu yaz staj yapacağım ve staj yapmak için bana en çok katkı sağlayacak yer üniversite laboratuvarları midir? Siz nasıl yapmıştınız?
  • Ne istediğini anlamak açısından staj tecrübesi bana kalırsa önemli ve bu konuda girişkenlik onemli. Çeşitli enstitülerden belli hocalar belirleyip e-posta at. Cevap alamazsan pes etme, yine yaz.
  • Ortalamaya ilk etapta baktıklarını sanmam, elinde iyi düzenlenmiş bir CV’n olsun ama.
  • Üniversitende asistanlık yapabilirsin belki, kendini düşündüğün alanda kullanılan teknikler için geliştirebilirsin, mesela bir programlama dili öğrenmek gibi, eğer biyoenformatik bağlantılı bir şeyler yapmak istersen.
  • Ben Almanya’da 3 staj ve TR’de bir staj yaptım lisansta. Almanya’daki stajların ikisini orada Erasmus yaparken, birini TR’ye döndükten sonra ayarlamıştım. Bir sürü hocaya bir sürü e-posta attığımı hatırlıyorum, olumlu dönenlere de ayrıca sormuştum, konaklama ya da başka olanaklar sağlayabilir mi diye. Bu da onemli: Ne gibi imkanlar sağlayabileceklerini (konaklama, burs, vs.) sorabilirsin hocaya, bu konuda çekinme. En kötü cevap hayır olacaktır. 😊

EKOLOJİ İÇİN NEREDEN BAŞLAYAYIM?

• Ekoloji alanında uzmanlaşmak istiyorum o yüzden size sormak istedim, herhangi bir tavsiyeniz olur mu? Ayrıca bir hocayla görüştüğümde ekolog olmak istiyorsan biyoloji bölümünde okuman gerekiyor tarzında şeyler duydum, bu doğru mu?
  • Stajlara ağırlık vermeni, arazi tecrübesi kazanmanı öneririm. KuzeyDoğa Derneği’nin çalışmalarına göz atabilir, onlarla gönüllü çalışmalara katılabilirsin. İTÜ’den mezun olduktan sonra KuzeyDoga Derneği’nde iki ay kadar gönüllü çalıştım, orada da Cagan Sekercioglu ve Sean Anderson’un tecrübelerinden baya yararlandım, dernek benim için oldukça verimli oldu, hem Türkiye’deki diğer derneklerden kişilerle kurduğum bağlantılar anlamında, hem Bilim.org’a yazmaya o dönemde başlamam dolayısıyla hem de ne yapmak istediğimi kafamda netleştirdiği için.
  • Hacettepe ve ODTÜ’deki biyoloji bölümlerinde daha ekoloji ağırlıklı dersler alman mümkün ama MBG okuyup da ekoloji, moleküler ekoloji ve benzeri alanlara kayman mümkün.
  • Her halükarda kodlamaya ağırlık vermeni öneririm. R ve Python öğrenilmesi gereken araçlardan ikisi. Udemy ve Coursera’da ücretsiz pek çok ders var.
  • Ekolojinin de farklı dalları var, mesela modelleme bir seçenek olabilir ilerisi için. Bu alanda pek çok proje görüyorum.
• Ben ekoloji çalışmaya karar verdim ama sorun şu ki şu an biraz kaybolmuş durumdayım. Çünkü ne yapmam gerektiğini ya da nereden başlamam gerektiğini bilmiyorum. Şimdiden bir şeyler öğrenmem gerektiğini bir şekilde başlamam gerektiğini düşünüyorum. Bununla ilgili tavsiyelerine açığım.
  • Staj önemli. Yukarda ayrıntılı yazdım.
  • Ortalamaya ilk etapta baktıklarını sanmam, elinde iyi düzenlenmiş bir CV’n olsun ama.
  • Türkiye’de iken asistanlık falan yapabilirsin belki, kendini düşündüğün alanda kullanılan teknikler için geliştirebilirsin, ne bileyim bir programlama dili öğrenmek gibi eğer biyoenformatik bağlantılı bir şeyler yapmak istersen.
  • Ne yapmak istediğini su anda bilmiyor olabilirsin ama tecrübelerinle şekillenecek. Kendini geliştirmeye bak, farklı lablara gir çık, saha da olsun dersen mesela KuzeyDoğa’da çalışmalara katıl.

KODLAMA VE YAZILIM

• Lisansın sonlarına geldiğim için acaba ne yapmalıyım, kendimi nasıl geliştirmeliyim, hangi alanda ilerlemeliyim gibi sorular döngüsünde buldum kendimi. Bu yollardan hem de aynı okuldan geçmiş biri olarak, kendimi geliştirebilmem için nasıl tavsiyeler verebilirsiniz?
  • Biyoinformatik alanında kendini geliştirmeni şiddetle tavsiye ederim, ben hâlâ online dersler alıyorum.
  • Devir sadece biyolojik bilgi üretme devri değil, analizini yapabilmek de onemli. Sadece öğrenmek değil öğretmek de bu süreçte oldukça faydalı olacaktır. Mesela ben lisanstayken EMBL Heidelberg’de Peer Bork’un grubunda bir staj yaptım, döndükten sonra lisanstan bir arkadaşım ile ITU MBG’de haftalık biyoinformatik çalıştayı başlattık, önce kendimiz çalışıp sonra da interaktif bir şekilde belli biyoenformatik araç ve veritabanlarını (BLAST, ENSEMBL, PDB gibi) öğretiyorduk. Mesela sen de bir çalıştayın liderliğini yapabilirsin. Öğretmek veya anlatmak için öğrenmek bana kalırsa en etkili öğrenme yollarından birisi.
  • Önerebileceğim birkaç Python dersi
    • Udemy’de dönem dönem ücretsiz veya indirimli dersler oluyor.
    • Bildiğim kadarıyla codeacademy’deki bu da ücretsiz bir ders.
    • Caltech’teki bir bootcamp’ten daha üst düzey bir ders. Ben oldukça faydalı buldum.
    • Burada da Python ile ilgili ücretsiz kaynaklar var.
    • Bunlar beni kesmez, ben makine ögrenmesi (ML) de öğrenmek istiyorum dersen, Jovian.ml’in yeni bitirdiğim bu PyTorch dersini tavsiye ederim. Ücretsiz ve müthiş bir imkan!
    • Jovian.ml yeni bir ders daha açıyor. Python kullanarak veri analizi ve veri görselleştirme ile ilgilenenler için bulunmaz bir nimet. Bu da ücretsiz.
    • Beylikduzu belediyesi Coursera ile anlasma yapmis, belediyenin websitesinden form doldurup Coursera’daki sertifikali dersleri ucretsiz alabiliyorsunuz! Buradan kaydolabilirsiniz.
  • R için UC Irvine’den Dr. Mine Doğucu’nun kurduğu bu web sitesi bir harika! Buradan pek çok farklı ve ücretsiz kaynağa ulaşabilirsiniz.
• Python öğrenmeye başlayınca çok zevkli gelmeye başladı ve boş vaktimi ona harcadım özellikle sağlık alanıyla ilgili verilerin incelendiği data setlerinde daha şevkle çalıştım. Sizce nasıl bir yol izlemeliyim? Erken tanı vs. gibi daha yazılım tarafında olmam mümkün müdür?
  • Erken tanı/yazılım sorusu için cevabim: Neden olmasın? Bununla ilgili daha çok tecrübe edinmek istersen Kaggle’daki yarışmalara katılmanı öneririm. Pek çok medikal veritabanını orada bulmak mümkün ve yarışmalara katılmak hem iyi bir tecrübe olur, hem de kendini geliştirmeni kolaylaştırır.

LİSANSÜSTÜ BAŞVURULAR VE SEÇECEĞİM ALAN

• Seçmek istediğim alan konusunda kararsızım. Farklı alanlara ilgi duyuyorum. Bu konuda tavsiyeleriniz var mı?
  • Ben de kararsız hissettim çoğu zaman. Ne yapmak istediğimden emin olamadım. Peki nasıl mi karar verdim alanıma? Oldukça çeşitli araştırma tecrübelerim var. Neuroscience’a ilgiliydim uzunca bir sure (lisans 1, 2, 3. yıl) ve hatta tezimi de sinirbilim alanında yazdım. Ama lab ağırlıklı çalışmayı istemiyordum ve ekoloji & evrimsel biyoloji alanı ilgimi çekiyordu. Münih Teknik’te Erasmus yaparken iki haftalık bir araziye katildim Yale ormancılık fakültesiyle ve onların çalışma alanı çok çekici geldi, arazide olmaları çoğunlukla. Bir de kişisel olarak outdoor aktiviteleri ile ilgiliyim, dağcılık gibi. Haliyle lisansın sonunda, tezimi de neuroscience alanında yazdığım halde kararımı vermiştim.
  • Genel olarak ekoloji ve evrimsel biyoloji ilgini çekiyorsa Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği’nin çalışmalarını, etkinliklerini muhakkak takip et.
  • Evrimsel biyoloji ile ilgili popüler bilim yazılarını da oku, böylece araştırma konuları için daha çok fikir edinebilirsin, tabii ki Evrim Ağacı‘nı önereceğim.
• YL ve doktora için başvuru değerlendirmesinde neye daha çok neye önem veriyorlar sence? (Not ortalaması, staj, erasmus, motivasyon mektubu, referans, okul dışı aktiviteler… vs).
  • Bunun cevabının ucu biraz açık. Gideceğin ülkeye göre kriterler değişiyor. Mesela ABD’de bazı okullar GRE ve Toefl sonuçlarına bakıyor. Singapur için GRE şart değil.
  • Stajlarda edindiğin tecrübe ve alabilirsen iyi referans mektupları işine yarayacaktır.
  • Mümkünse başvuruların için hazırladığın materyalleri (CV, motivasyon mektubu) ana dili İngilizce olan bir kişiye gösterip fikrini al.
• Çalıştığın alanı ve doktora yaptığın üniversiteni hangi kriterlere göre seçtin?
  • Bununla ilgili Bilim Kadinlari’na verdiğim cevabıma bakabilirsin.

MOTİVASYON MEKTUBU VE CV

• Motivasyon mektubu yazarken nelere dikkat etmeliyim?
  • Ben genelde genelden özele yazarım bu mektupları.
  • Her başvurumda öncelikle internetten bir araştırma yaparım, okula, fakülteye, hocaların araştırma alanlarına bakarım.
  • Daha sonra (bu kısım lisansüstü için daha geçerli), çalışmayı isteyebileceğim hocaların çalışma alanlarına daha ayrıntılı bakarım ve mektubumu da biraz o şekilde sekillendiririm.
  • YL ve doktora için motivasyon mektuplarında kişisel hikayeler eklemeni tavsiye ederim.
  • Önerim kopyala/yapıştır olmayan, hocaların akademik profiline göre şekillendirilmiş, üzerine düşünülmüş (araştırma projesi, hocanın konularıyla bağlantısı) bir mektup yazmak.
  • CV ve motivasyon mektubu formatı için Zety severek kullandığım bir web sitesi, 2 hafta boyunca yaklaşık 3 USD’ye kullanılabiliyor. Eminim ücretsiz kaynaklar da vardır.
  • Aldığınız (ve almadığınız) cevaplar sizi yıldırmasın. Zamanla dayanıklılık kazanacaksınız. 😁
• Başvuru yapmaktan korkuyorum, kendimi yetersiz hissediyorum. Bunu yenmem için tavsiyeleriniz var mı?
  • Projelere, burslara, programlara başvurmaktan korkmayın. Elinizi korkak alıştırmayın. Ret aldığım şeyleri yazsam şu anki CV’min 10 katı edecek kadar malzeme var elimde. Çoğu akademisyen bu konuda eminim benimle aynı düşünceyi paylaşacaktır.
  • Ret almak o kadar kötü bir şey değil. Emin olun, ret alsanız bile, hazırladığınız her dosya, CV, mektup, rapor daha sonraki başvurularınızda ve/ya projelerinizde isinize yarayacaktır.

BİLGİ ALMAK ICIN NASIL E-POSTA ATILIR?

• Son olarak, e-posta atarken nelere dikkat etmeliyiz?
  • E-posta atacağınız kişinin PhD’si varsa, ona göre maili atarken ünvanını kullanmanız (orn: Sayın Dr. X / Dear Dr. X) ilk intiba olarak önemlidir. Eğer ki akademisyen size ilk ismiyle geri dönüş yapmışsa ve/ya ismiyle hitap edebileceğinizi belirtmişse, ondan sonra ismen hitap edebilirsiniz. Ama ilk epostanızı atarken lütfen ilk isimle hitap etmeyin.
  • Lütfen 3000 karakterlik bir e-posta atmayın, karşınızdaki kişinin zamanına saygı duyun.
  • İlk paragrafta kendinizi muhakkak tanıtın ve kısa bir cümle ile maili atma amacınızdan bahsedin.